حواس‌تان به نوجوانی و جوانی فرزندان‌تان باشد

دوران نوجوانی و جوانی ، برای هر یک از ما با بحران‌های بسیاری همراه بوده است و این بحران‌ها به دلیل خصوصیات و ویژگی‌های سنی افراد در این دوران است. خانواده‌ها اگر با خصوصیات عاطفی جوانان و نوجوانان آشنایی داشته باشند کمتر با آنها دچار چالش می‌شوند. در این مطلب قصد داریم شما را با ویژگی‌های نوجوانی و جوانی آشنا کنیم

ویژگی های دوران جوانی و نوجوانی

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نوجوانان، یعنی سنین ۱۲ تا ۲۰ سالگی، احساس منحصر بفرد بودن آنهاست، یعنی اغلب نوجوانان دختر و پسر در این سن فکر می‌کنند تافته جدا بافته هستند و با تمام افراد جهان تفاوت دارند

مثلاً می‌گویند: سیگار می‌کشم، اما سیگاری نمی‌شم (من با افرادی که سیگار کشیدند و سیگاری شدند تفاوت دارم)

می‌گویند :رانندگی‌های پر خطر می‌کنم اما نمی‌ذارم تصادف کنم (من با افرادی که با سرعت و خطرناک رانندگی می‌کنند و تصادف می‌کنند فرق دارم)

می‌گویند: مواد مخدر مصرف می‌کنم اما محال است بذارم معتاد شم (من با افراد کارتن خواب و بی‌خانمان کنار خیابان که معتاد هستند تفاوت دارم)

من با دوستانم به تفریح و گردش می‌روم و رفیق بازی می‌کنم اما محال است بذارم درسم افت کند یا ازم سوء استفاده کنند (من با دانش آموزانی که به خاطر دوستان‌شان ترک تحصیل کرده‌اند متفاوت هستم)

این احساس منحصر بفرد بودن در نوجوان در صورتی که توسط والدین نظارت و هدایت نشوند، می‌تواند برای فرد نوجوان، گران تمام شود، گران به قیمت زندگی

به همین دلیل در والدین و خانواده‌های با سبک فرزند پروری سهل‌ گیرانه که هیچ کنترل، نظارت و مانیتورینگی روی نوجوانان خود ندارند و در تصمیم‌گیری‌ها و اعمال نوجوان، هیچ نقشی اتخاذ نمی‌کنند می‌تواند پیامدهای بسیار مخربی به دنبال داشته باشد

چرا که در دنیای امروز، به دلیل پیچیدگی‌های فرهنگی و اجتماعی و به تعویق افتادن پروسه انسجام هویت، نوجوان ممکن است در انتخاب الگوهایی مناسب که بتواند سلامت روان‌شناختی آینده وی را تضمین کند دچار سردرگمی ‌شود

به همین دلیل والدین لازم است از ویژگی‌های روانی نوجوانان و در مورد روان‌شناسی دوره نوجوانی اطلاعات لازم و کافی داشته باشند، تا بتوانند بدون ایجاد حس ناخوشایند دخالت، به همراه خود نوجوان او را در گذار از این مرحله کمک کنند

اما از ویژگی های دوران جوانی به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

عدم تعادل و بی ثباتی

عدم تعادل و بی‌ثباتی عاطفی یکی از آشکارترین ویژگی‌های دوره نوجوانی و جوانی است. نوجوانان اکثر اوقات به هنگام بروز خشم نمی‌توانند رفتار و گفتار خود را کنترل نمایند

خیلی زود تحت تاثیر قرار می‌گیرند بخصوص زمانی که احساس کنند کسی به حرف‌شان گوش نمی‌دهد و به همین خاطر دست به کارهای ناخوشایندی می‌زنند و سپس پشیمان شده خود را سرزنش می‌کنند

حساسیت‌ها و هیجانات ناشی از زودرنجی که از خصوصیات دائمی‌این دوران می‌باشد غالبا به علت تغییرات و تحولات غدد داخلی و میزان ترشحات هورمون‌ها و نوع تربیت و آموزش گذشته است که در مجموع وضع زندگی عاطفی آنها را تغییر می‌دهد و گاهی با کوچک‌ترین برخوردی عصبانی می‌شوند

البته نوجوان باید سعی کند این حالت در او به صورت پایدار و عادت در نیاید و با آن مبارزه کند چون باعث لطمه خوردن به زندگی آنها می‌شود

ارتباط با همسالان

مورد توجه همسالان واقع شدن و به خصوص تائید آنها را بدست آوردن و افزودن دوستان همجنس باعث می‌شود اهمیت بزرگسالان در نزد نوجوانان و جوانان کمتر از همکلاسان و همسالان باشد

لجبازی برای اثبات استقلال شخصی از ویژگی های دوران نوجوانی

نوجوان لجباز است و هدف او اثبات این موضوع است که بگوید من هم هستم

بحران هویت و تلاش برای تجربه کردن هویت های گوناگون

تقلید از بازیگران، خواننده ها: (از ویژگی های دوران نوجوانی این است که در این مرحله نوجوانان ظاهر خود را دائم تغییر دهند و ممکن است این وضع ظاهر با سلیقه والدین و فرهنگ آن ها همخوانی نداشته باشد)

ولی والدین باید بدانند این تغییر ظاهر موقتی و از ویژگی های دوران نوجوانی است و نوجوان برای یافتن هویت این طور رفتار می کند بنابراین بهتر است والدین بیش از حد به نوجوان بازخورد منفی ندهند و مدام از او خرده گیری نکنند

همچنین در این مرحله نوجوان ممکن است به تقلید از ظاهر و رفتارهای بازیگران و یا ورزشکاران بپردازند وظیفه والدین این است که ضمن دوری از بازخورد نامناسب و سرزنش کردن نوجوان نظارت کافی را داشته باشند. مدیریت جوانان به خصوص پسرها در این مرحله بسیار اهمیت دارد

گرایش نوجوانان به تخیل از ویژگی های دوران نوجوانی است

همزمان با شروع بلوغ و شکل گیری تفکر انتزاعی، نوجوان ممکن است به تخیّل و آرمان گرایی پناه ببرد

اگرچه این مسئله تا حدّی طبیعی است اما اگر بیش از حد شود باعث منزوی شدن فرزند و افسردگی و شکست او میشود. وظیفه والدین در این مورد روبرو کردن فرزند با حقیقت و آموزش واقع گرایی است

شکوفا کردن استعدادها از دیگر ویژگی های دوران نوجوانی میباشد

والدین بهتر است استعدادهای نوجوان را شناسایی کنند و فرزندان را در مسیر استعدادها و علایق سوق دهند

در این دوره خصوصاً دوران دبیرستان که زمان انتخاب رشتۀ تحصیلی فرا می رسد بسیاری از والدین بدون توجه به توانایی ها و علایق نوجوان، علایق خود را به نوعی به فرزند تحمیل می کنند که ممکن است به عنوان جبران آرزوهای برآورده نشده والدین باشد

به طور مثال: پدر یا مادری ممکن است در دوران تحصیل دوست داشته است پزشک شود ولی چون به علل مختلف به خواسته اش نرسیده است از پسر خود می خواهد رشته تجربی را انتخاب کند تا در آینده پزشک شود، بدون اینکه متوجه این امر باشد که فرزند او در دروس مربوط به رشته تجربی ضعیف است و یا علاقه او مثلاً به رشته دیگری مثل کامپیوتر است

گاهی والدین سلیقه خود را به نوجوان تحمیل نمی کنند ولی خود فرزند به علّت رقابت با همسالان رشته تحصیلی را انتخاب می کند که استعدادی در آن زمینه ندارد به طور مثال: چون دوست صمیمی نوجوان رشته ریاضی – فیزیک را انتخاب کرده او هم این رشته را انتخاب می کند، در این موارد وظیفه والدین آگاه کردن نوجوان از خطرات انتخاب اشتباه و پشیمانی احتمالی در آینده است

در ضمن والدین باید توجه کنند فقط بر اساس عملکرد تحصیلی درباره اینده کودکان قضاوت نکنند زیرا هر کودک توانایی خاصی دارد که باید کشف شود و تعدادی از بزرگان که برجسته بوده اند در زمینه تحصیل موفق نبوده اند البته نمیتوان گفت موفقیت تحصیلی مهم نیست اما تنها ملاک ارزیابی توانایی کودک نیست

به عنوان مثال: امیل زولا نویسنده معروف فرانسوی معمولا از درس ادبیات صفر میگرفت و یا معلمان ادیسون از اموزش او عاجز مانده بودند و یا معلم البرت انیشتین او را عقب مانده ذهنی و همیشه غرق در رویاهای احمقانه توصیف میکرد البته اگر کودک در زمینه درسی تلاش کافی کرد ولی باز هم نمرات خوبی کسب نکرد نیاز به بررسی های هوشی دارد

امام علی(ع) می فرمایند: همانا قلب نوجوان مانند زمین بایری است که هر چه در آن افکنده شود می پذیرد

 

بر روی این مطلب کلیک کنید و حنما بخوانید : شناخت نوجوانان

چگونه یک نوجوان موفق باشیم

نوجوانان در خانواده‌های خود

دوستان دوران نوجوانی

دلیل اختلاف نظر والدین و نوجوان چیست؟

چه تصوری از جذابیت فیزیکی خود دارید؟

راه های برقراری ارتباط با نوجوانان

والدین باید از تحقیر فرزندان بپرهیزند

تحقیر در این سن مخصوصاً اگر در مقابل جنس مخالف و در جمع باشد باعث حقارت جنسی در نوجوان می شود

این امر موجب تأخیر در رشد جنسی و ناتوانی در برآوردن خواسته های همسر آینده می شود

فرزندی که در مقابل جنس مخالف تحقیر شود علاقه به تحقیر جنس مخالف پیدا می کند. به طور مثال: نوجوان ممکن است برای جبران تحقیرهایی که شده است به متلک پرانی نسبت به دختران علاقه مند شود

از دیگر ویژگی های دوران نوجوانی این است که فرزندان رفتار محترمانه و یا غیر محترمانه نسبت به جنس مخالف را از والدین الگو برداری می کند

اگر رفتار پدر با خانم ها توأام با احترام باشد و رفتار مادر با آقایان محترمانه باشد فرزندان آن را یاد می گیرند

به طور مثال: دختری که وقتی با مادر خود برای خرید کردن به بیرون می رود مشاهده می کند رفتار مادر با فروشنده محترمانه و با رعایت آداب اجتماعی مثل سلام و احوالپرسی کردن است این نوع رفتار کردن را می آموزد

نوجوانان تحمل شنیدن انتقاد را ندارند ولی برعکس خود از دیگران انتقاد می‌کنند که این امر ممکن است باعث ایجاد اختلاف بین پدر و مادر و نوجوان شود

احساسات فداکارانه و دفاع از مظلوم در این دوره ظاهر می‌شود

نوجوانان و جوانان می‌خواهند به دیگران بقبولانند که افراد مهمی ‌هستند و اثبات این نکته که مهم نیستند آنها را آزرده‌خاطر می‌کند

در برابر ناکامی‌ها خیلی زود افسرده و ناراحت می‌شوند و حالت یأس و ناامیدی به آنها دست می‌دهد

به وضع ظاهر و لباس و آراستگی خود اهمیت زیادی می‌دهند و گاهی ساعت‌ها جلوی آینه وقت خود را به این امور اختصاص می‌دهند

حالت رویایی و عاشق‌ پیشگی دارند

 نگران آینده تحصیلی، شغلی، ازدواج و… هستند که ممکن است فکر کردن به این مسائل باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در آنان شود